اقدامات پیشگیرانه در قالب فعالیت‌های ورزشی و توانبخشی می‌توانند از بروز مشکلات حرکتی و افت عملکرد جسمانی سالمندان جلوگیری کنند.
علی حسین نژاد؛ دکتری تخصصی علوم ورزشی از دانشگاه تهران: با افزایش سن، بدن انسان دچار تغییرات فیزیولوژیکی مختلفی می‌شود که یکی از مهم‌ترین آنها تحلیل عضلانی و کاهش توانایی حرکتی است. این روند طبیعی در سالمندان باعث افزایش خطر زمین خوردن و مشکلات جدی مانند شکستگی استخوان، کاهش استقلال فردی و حتی بستری شدن طولانی‌مدت می‌شود. در این میان، ورزش‌های توانبخشی و تمرینات ویژه سالمندان می‌توانند به عنوان راهکاری مؤثر برای پیشگیری از این مشکلات مطرح شوند. همان‌طور که در ضرب‌المثل معروف آمده است: "علاج واقعه قبل از وقوع باید کرد"، اقدامات پیشگیرانه در قالب فعالیت‌های ورزشی و توانبخشی می‌توانند از بروز مشکلات حرکتی و افت عملکرد جسمانی سالمندان جلوگیری کنند.
اهمیت پیشگیری از تحلیل عضلات در سالمندان:
تحلیل عضلانی (آتروفی) یکی از مشکلات شایع در سالمندان است که به دلیل کاهش فعالیت فیزیکی، تغییرات هورمونی و کاهش سنتز پروتئین عضلانی رخ می‌دهد. ضعف عضلانی نه‌تنها باعث محدود شدن توانایی‌های حرکتی سالمندان می‌شود، بلکه احتمال زمین خوردن را نیز افزایش می‌دهد. طبق تحقیقات، هر سال حدود یک‌سوم سالمندان ۶۵ سال به بالا حداقل یک بار زمین می‌خورند که در بسیاری از موارد منجر به شکستگی لگن و سایر آسیب‌های جدی می‌شود. انجام تمرینات ورزشی منظم می‌تواند از این تحلیل جلوگیری کرده و توانایی جسمانی سالمندان را حفظ کند.
نقش ورزش در کاهش خطر زمین خوردن:
یکی از مهم‌ترین دلایل زمین خوردن در سالمندان، ضعف عضلات پا، کاهش تعادل و مشکلات بینایی است. تمرینات ورزشی هدفمند می‌توانند با تقویت عضلات، بهبود انعطاف‌پذیری و افزایش تعادل، احتمال زمین خوردن را به میزان قابل‌توجهی کاهش دهند. برخی از تمرینات مؤثر برای سالمندان شامل موارد زیر است:
✓ تمرینات تقویت عضلات پا: مانند بالا رفتن از پله، اسکات سبک و تمرینات با وزنه‌های سبک
✓ تمرینات تعادلی: مانند ایستادن روی یک پا، راه رفتن روی خطوط مستقیم و تمرینات یوگا
✓ تمرینات انعطاف‌پذیری: مانند حرکات کششی برای افزایش دامنه حرکتی مفاصل
✓ تمرینات هوازی ملایم: مانند پیاده‌روی، شنا و دوچرخه‌سواری که به بهبود سلامت قلبی-عروقی و افزایش استقامت کمک می‌کنند
مزایای ورزش‌های توانبخشی برای سالمندان:
نتیجه‌گیری:
با توجه به افزایش نرخ سالمندی در جامعه، لازم است اقدامات پیشگیرانه برای حفظ سلامت سالمندان جدی گرفته شود. ورزش‌های توانبخشی و تمرینات ویژه سالمندان، راهکاری کارآمد برای جلوگیری از تحلیل عضلات و کاهش خطر زمین خوردن هستند. بنابراین، ضروری است که سالمندان و خانواده‌های آنها نسبت به اهمیت این تمرینات آگاه باشند و آنها را در برنامه روزانه خود بگنجانند. همان‌طور که گفته می‌شود، "پیشگیری بهتر از درمان است"، و در این زمینه، ورزش بهترین روش برای پیشگیری از مشکلات حرکتی در سالمندان محسوب می‌شود.
